陈政高部长会见蒙古建筑和城市建设部部长孟和巴...
Но?беле?ская прэ?м?я м??ру (шведск.: Nobels fredspris) — узнагарода, якая штогод прысуджаецца Нарвежск?м нобеле?ск?м кам?тэтам у Осла, ?чалавеку, як? выконвае найбольшую альбо найлепшую працу дзеля братэрства пам?ж народам?, адмены альбо скарачэння пастаянных арм?й ? правядзення альбо заахвочвання м?рных кангрэса??[1]. Адна з пяц? Нобеле?ск?х прэм?й, заснаваных у 1895 годзе паводле запавету шведскага х?м?ка Альфрэда Нобеля, як? памёр у 1896 годзе. Гэтыя прэм?? прысуджаюцца за выдатныя заслуг? ? гал?нах х?м??, ф?з?к?, л?таратуры, м?ру ? ф?з?ялог?? або медыцыны[2]. У адпаведнасц? з запаветам Нобеля прэм?я знаходз?цца ? падпарадкаванн? Нарвежскага нобеле?скага кам?тэта ? прысуджаецца кам?с?яй з пяц? члена?, як?я аб?раюцца Парламентам Нарвег??[3]. Ла?рэатам? першай Нобеле?скай прэм?? м?ру ? 1901 годзе стал? Жан Дзюнан ? Фрэдэрык Пас?. Кожны ла?рэат атрымл?вае медаль, дыплом ? грашовы прыз, як? змяняецца з цягам часу[4]. У 1901 годзе Дзюнан ? Пас? падзял?л? 150 782 шведск?я кроны, што ? снежн? 2008 года было экв?валентна 7 731 004 шведск?м кронам. Пачынаючы з 2001 года кожная грашовая ?знагарода складала 10 м?льёна? шведск?х крон. Прэм?я ?ручаецца на штогадовай цырымон?? 10 снежня ? Осла ? прысутнасц? караля Нарвег?? (адз?ная Нобеле?ская прэм?я, якая не ?ручаецца ? Стакгольме), у гадав?ну смерц? Альфрэда Нобеля[5].
Патрабаванн? да кандыдата?
[прав?ць | прав?ць зыходн?к]Згодна са статутам Нобеле?скага фонду, вылучаць кандыдата? могуць наступныя асобы:
- 1) дзеючыя ? былыя члены нарвежскага Нобеле?скага кам?тэта, а таксама дарадцы, прызначаныя Нобеле?ск?м ?нстытутам;
- 2) члены нацыянальных парламента? ? ?рада? розных кра?н, а таксама члены М?жпарламенцкага саюза;
- 3) члены М?жнароднага арб?тражнага суда ? Гаазе;
- 4) члены кам?с?? пастаяннага м?жнароднага бюро па пытаннях свету;
- 5) члены ? асацыяваныя члены ?нстытута м?жнароднага права;
- 6) прафесары ?н?верс?тэта? у гал?не пал?тычных навук ? юрыспрудэнцы?, г?сторы? ? ф?ласоф??;
- 7) ла?рэаты Нобеле?ск?х прэм?й м?ру.
Перал?к ла?рэата?
[прав?ць | прав?ць зыходн?к]1900-я
[прав?ць | прав?ць зыходн?к]- (1901)
Жан Анры Дзюнан — швейцарск? прадпрымальн?к, 
Фрэдэрык Пас? — французск? эканам?ст - (1902) Эл? Дзюкамен — швейцарск? журнал?ст, Шарль Альбер Гоба — швейцарск? правазна?ца
- (1903)
У?льям Рандал Крымер — брытанск? пал?тык - (1904) ?нстытут м?жнароднага права (Гент, Бельг?я)
- (1905)
Берта фон Зутнер — а?стрыйская п?сьменн?ца - (1906)
Тэадор Рузвельт — 26-ы прэз?дэнт ЗША - (1907) Лу? Рэно — французск? юрыст,
Эрнеста Тэадора Манета — ?тальянск? журнал?ст - (1908)
Клас Понтус Арнальдсан — шведск? п?сьменн?к, журнал?ст. 
Фрэдрык Баер — дацк? п?сьменн?к, пал?тык - (1909)
Агюст Беернарт — бельг?йск? пал?тык, Поль Анры Бенжамен д’Этурнель дэ Канстан — французск? дыпламат
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
1910-я
[прав?ць | прав?ць зыходн?к]- (1910) М?жнароднае бюро м?ру
- (1911)
Тоб?ас Асер — н?дэрландск? пал?тычны дзеяч, Альфрэд Герман Фрыд — а?стрыйск? журнал?ст - (1912) Эл?у Рут — амерыканск? пал?тык, дзяржа?ны дзеяч
- (1913) Анры Лафантэн — бельг?йск? юрыст
- (1914) прэм?я не прысуджалася
- (1915) прэм?я не прысуджалася
- (1916) прэм?я не прысуджалася
- (1917) М?жнародны кам?тэт Чырвонага Крыжа
- (1918) прэм?я не прысуджалася
- (1919) Томас Вудра В?льсан — 28-ы прэз?дэнт ЗША
1920-я
[прав?ць | прав?ць зыходн?к]- (1920) Леон Буржуа — французск? пал?тык
- (1921) Карл Яльмар Бранц?нг — першы прэм’ер-м?н?стр Швецы?,
Крысц?ян Ланге — нарвежск? пал?тык - (1922) Фрыцьёф Нансен — нарвежск? палярны даследчык
- (1923) прэм?я не прысуджалася
- (1924) прэм?я не прысуджалася
- (1925) Чарлз Гейтс Да?эс — дзяржа?ны, ваенны дзеяч ЗША, Джозеф Осц?н Чэмберлен — брытанск? дзяржа?ны ? пал?тычны дзеяч
- (1926)
Густа? Штрэземан — нямецк? пал?тык, рэйхсканцлер Веймарская рэспубл?к?, Арыстыд Брыян — французск? дзяржа?ны дзеяч - (1927) Людв?г Кв?дэ — доктар ф?ласофск?х навук, Фердынанд Эдуард Бю?сон — французск? педагог
- (1928) прэм?я не прысуджалася
- (1929) Фрэнк Б?л?нгс Келаг — амерыканск? дзяржа?ны дзеяч. (Прысуджана ? 1930 годзе).
1930-я
[прав?ць | прав?ць зыходн?к]- (1930) Натан Сёдэрблюм — шведск? святар, экумен?ст
- (1931) Джэйн Адамс — амерыканск? сацыёлаг, ф?лосаф. Н?калас Мюрэй Батлер — амерыканск? педагог, пал?тычны дзеяч
- (1932) прэм?я не прысуджалася
- (1933) Ральф Норман Энджэл — амерыканск? журнал?ст
- (1934) Артур Хендэрсан — брытанск? пал?тык
- (1935) Карл фон Асецк? — нямецк? антыфашыст
- (1936)
Карлас Сааведра Ламас — аргенц?нск? вучоны-правазнавец - (1937) Роберт Сес?л — брытанск? юрыст
- (1938) Нансена?ская м?жнародная арган?зацыя па справах бежанца?
- (1939) прэм?я не прысуджалася
1940-я
[прав?ць | прав?ць зыходн?к]- (1940) прэм?я не прысуджалася
- (1941) прэм?я не прысуджалася
- (1942) прэм?я не прысуджалася
- (1943) прэм?я не прысуджалася
- (1944) М?жнародны кам?тэт Чырвонага Крыжа
- (1945) Кордэл Хал — амерыканск? дзяржа?ны дзеяч
- (1946) Эм?л? Грын Болч — амерыканск? эканам?ст, Джон Рэлей Мот — дзеяч пратэстантызма
- (1947) Савет Сябро? на службе грамадству (квакеры), Амерыканск? кам?тэт Сябро? на службе грамадству (квакеры)
- (1948) прэм?я не прысуджалася
- (1949) Джон Бойд Ор — брытанск? педагог, урач
1950-я
[прав?ць | прав?ць зыходн?к]- (1950) Ральф Банч — амерыканск? дыпламат
- (1951) Л?ён Жуо — рэфарм?сцк? л?дар прафсаюзнага руху
- (1952) Альберт Швейцэр — нямецк? ф?лосаф, урач
- (1953) Джордж Маршал — амерыканск? ваенны дзеяч
- (1954)
Упра?ленне Вярхо?нага кам?сара Арган?зацы? Аб’яднаных Нацый па справах бежанца? - (1955) прэм?я не прысуджалася
- (1956) прэм?я не прысуджалася
- (1957)
Лестэр Бо?лс П?рсан — прэм’ер-м?н?стр Канады - (1958) Жорж П?р — бельг?йск? дам?н?канец
- (1959) Ф?л?п Ноэль-Бэйкер — брытанск? дыпламат, пацыф?ст
.svg){kind=small}
1960-я
[прав?ць | прав?ць зыходн?к]- (1960)
Альберт Лутул? — па?днёваафрыканск? пал?тык - (1961) Даг Хамаршэльд — Генеральны сакратар ААН (пасмяротна)
- (1962) Лайнус Карл Пол?нг — амерыканск? х?м?к
- (1963) М?жнародны кам?тэт Чырвонага Крыжа
- (1964) Марц?н Лютэр К?нг — афраамерыканск? прапаведн?к, л?дар негвалто?нага змагання з рас?змам
- (1965) Дз?цячы фонд ААН
- (1966) прэм?я не прысуджалася
- (1967) прэм?я не прысуджалася
- (1968) Рэнэ Касэн — французск? юрыст
- (1969) М?жнародная арган?зацыя працы
.svg){kind=small}
1970-я
[прав?ць | прав?ць зыходн?к]- (1970) Норман Эрнэст Барло?г — амерыканск? аграном
- (1971) В?л? Брант — федэральны канцлер Герман??
- (1972) прэм?я не прысуджалася
- (1973) Генры К?с?нджэр — дзяржа?ны дзеяч, дыпламат ЗША
- (1974)
Шон Макбрайд — пал?тычны дзеяч ?рланды?, 
Эйсаку Сато — прэм’ер-м?н?стр Япон?? - (1975)
Андрэй Дзм?трыев?ч Сахара? — савецк? ф?з?к, праваабаронца - (1976) Бэц? У?льямс, Мэйрыд Карыган — сузаснавальн?цы Супольнасц? м?рных людзей
- (1977) М?жнародная Амн?стыя
- (1978)
Анвар Садат — прэз?дэнт Ег?пта, 
Менахем Бег?н — прэм’ер-м?н?стр ?зра?ля - (1979)
Мац? Тэрэза
1980-я
[прав?ць | прав?ць зыходн?к]- (1980) Адольфа Перэс Эск?вель — аргенц?нск? п?сьменн?к, арх?тэктар
- (1981) Упра?ленне Вярхо?нага кам?сара Арган?зацы? Аб’яднаных Нацый па справах бежанца?
- (1982) Альва Мюрдаль — шведск? сацыёлаг,
Альфонса Гарс?я Роблес — м?н?стр замежных спра? Мекс?к? - (1983)
Лех Валенса — прэз?дэнт Польшчы, стваральн?к незалежнага прафсаюза ?Сал?дарнасць? - (1984) Дэсмонд Туту — англ?канск? прапаведн?к, барацьб?т з апартэ?дам
- (1985) Бернард Ла?н — амерыканск? ?рач, Урачы свету за прадух?ленне ядзернай вайны
- (1986) Эл? В?зель — п?сьменн?к, грамадск? дзеяч
- (1987)
Оскар Арыяс Санчэс — прэз?дэнт Коста-Рык? - (1988) М?ратворчыя с?лы ААН
- (1989) Далай-лама XIV
1990-я
[прав?ць | прав?ць зыходн?к]- (1990) М?ха?л Сяргеев?ч Гарбачо? — прэз?дэнт СССР
- (1991)
Аун Сан Су Чжы — м’янмск? пал?тычны дзеяч - (1992)
Рыгаберта Менчу — праваабаронца - (1993) Нельсан Мандэла — прэз?дэнт ПАР, Фрэдэрык В?лем дэ Клерк — прэз?дэнт ПАР (1989—1994)
- (1994)
Яс?р Арафат, Шымон Перэс, ?цхак Раб?н - (1995) Джозеф Ротблат — радыёб?ёлаг, Пагуошск? рух навуко?ца?
- (1996)
Карлуш Белу — б?скуп рымска-катал?цкай царквы, 
Жазэ Рамуш-Орта — друг? прэз?дэнт Усходняга Тымора - (1997) Джодз? У?льямс — амерыканская актыв?стка, выкладчыца. М?жнародны рух за забарону супрацьпяхотных м?н
- (1998) Дэв?д Трымбл — па?ночна?рландск? пал?тык, Джон Х’юм — па?ночна?рландск? пал?тык
- (1999) Урачы без межа?
2000-я
[прав?ць | прав?ць зыходн?к]- (2000)
К?м Дэ Джун — прэз?дэнт Па?днёвай Карэ? - (2001) ААН ?
Коф? Анан - (2002) Джэймс Эрл Картэр — 39-ы прэз?дэнт ЗША
- (2003)
Шырын Эбадз? — ?ранская праваабаронца, юрыст - (2004)
Вангары Маата? — кен?йск? грамадск? дзеяч - (2005) Махамед аль-Барадэ? ? МАГАТЭ
- (2006)
Мухамад Юнус ? Grameen Bank - (2007) Альберт Гор — в?цэ-прэз?дэнт ЗША, М?журадавая група эксперта? па змяненню кл?мату
- (2008)
Марц? Ахц?саары — прэз?дэнт Ф?нлянды? - (2009) Барак Абама — 44-ы прэз?дэнт ЗША
2010-я
[прав?ць | прав?ць зыходн?к]- (2010)
Лю Сяабо — к?тайск? дыс?дэнт - (2011)
Элен Джонсан-Серл?ф, Лейма Гбов?, 
Тавакуль Карман - (2012)
Е?рапейск? Саюз - (2013) Арган?зацыя па забароне х?м?чнай збро?
- (2014) Кайлаш Сацьяртх? ?
Малала Юсуфзай - (2015)
Квартэт нацыянальнага дыялогу ? Тун?се - (2016)
Хуан Мануэль Сантас — прэз?дэнт ? былы м?н?стр абароны Калумб?? - (2017) М?жнародная кампан?я за забарону ядзернай збро?
- (2018)
Дэн?с Муквегэ — кангалезск? г?неколаг, 
Надзя Мурад — ?ракская ез?дская праваабаронца - (2019)
Аб?й Ахмед Ал? — прэм’ер-м?н?стр Эф?оп??
2020-я
[прав?ць | прав?ць зыходн?к]- (2020) Сусветная харчовая праграма
- (2021)
Марыя Рэса, 
Дзм?трый Мурата? - (2022)
Алесь Бяляцк?, Мемарыял, 
Цэнтр грамадзянск?х свабод - (2023) Нарг?з Махамадз? — ?ранская праваабаронца
- (2024) Nihon Hidankyo
Крын?цы
[прав?ць | прав?ць зыходн?к]- ↑ Excerpt from the Will of Alfred Nobel. Nobel Foundation. Праверана 6 кастрычн?ка 2011.
- ↑ Alfred Nobel – The Man Behind the Nobel Prize. Nobelprize.org. Праверана 7 кастрычн?ка 2008.
- ↑ The Nobel Prize Awarders. Nobel Foundation.
- ↑ The Nobel Prize. Nobelprize.org. Праверана 7 кастрычн?ка 2008.
- ↑ The Nobel Prize Award Ceremonies. Nobelprize.org. Арх?вавана з першакрын?цы 22 жн??ня 2008. Праверана 7 кастрычн?ка 2008.
Сло?н?к? ? энцыклапеды? | |
|---|---|
| Нарматы?ны кантроль |
| Прэм?? | | |
|---|---|---|
| Ла?рэаты | ||
| Кам?тэты ? арган?зацы? | ||
| Звязаныя артыкулы | ||
